Hier woll ik mol den Versöök moken, use Heimot, dat Dorp Weyhe, von bin’n un buten to beschriewen. Ik bün dor up veel Dinge stott, de veele von us Inheemschen noch nich weten doot.

Wenn ik nun in’n Karkweyher Dorp anfangen do, denn dorum, wiel ik dor wohn’n do, un tweet’ns, wiel von dor ut de ole Weyher Geschichte ehrn Anfang nimmt.

Von’n Karkweyher Dorp geiht dat ober de Ocht’n no Drey to, un denn an de Werser, wat de natürliche Grenze von de Gemeen is. Mien Weg geiht denn wieter ober Ausen, Sudweyh, Jebel, Lausen, Böttcheree, Leesterheide, Melchiorshusen, Angelse, Erichshof, Hörden, Leeste, Hogen, Orsten, bitt ik weder von de annern Siet in Drey ankoom. Man ward sik wunnern, wat dor all so an’n Dag kurnmt. Wi bruukt gornich so wiet in de Ferne to schweifen, ok in de nöögste Nachborschupp kann man sik noch schöön verwielen. Ik woll man meen’n, dat wi use Ogen richtig openmoken scholl’n, um dormit use Heimot de Schöönheiten aftokieken.

Wenn dat nun loosgeiht, denn woll ik mien Frün’n al vörher um Nohsicht bitt’n, dat man ok jo mol wat vergeten kann, un nich all’ns so mitkriggt, un denn nich upschrewen ward. All mien lewen Frün’n, de mien Book, ”De Spaziergang um un in Weyhe” in de Hand nehmt, schall gliek to Anfang seggt ween, dat all’ns, wat dor in’n steiht, nich bloß wat mit’n Spaziergang to doon hett. Ik bün bigohn, un hebb de ole Tiet in’n Soge umschrewen.

Wer weet dat vondoog noch, no ölbenhunnert Johr, wi de Weyher Deern no Bremen komen is, up’n Land- oder up’n Woterwege? Wi weet bloß dat Eene, dat de Deern dor an dat Graff von den Bischof Willehard gesund wurrn is. Wi weet dat dorum, wiel dat en Schriewer domols al upschrewen hett, un de Urkunde von Een ut use Tiet fun’n, obersett un wietervertellt is. Wenn ik dor den Schipper von den Bischof Willehard de Werser doolkomen loot, de von England keem, un dor an’e Tiefer von’n Gewitter oberrascht ward, un de Oonte em den Platz wießt, wo loterhen de Dom boot wudd, den hebb ik dat dröömt, wiel sone Tofälle us doch up veel’n Stäärn begegen doot. Ik hebb dor’n Märchen von mookt!

Ok dat is’n Droom, dat de tweete Schipper an’n Borgsee in Weyhe up de Woterborg, Unnerkunft fun. Is dat keen Märchen, wenn dat in ole Tiet’n in us Heimot a1 fründliche Minschen gewen hett, de fremde Minschen in Noot upnohm- en hebbt. Scholl’n wi us dor nich wat bi denken, dat dat villicht doch’n Tofall is, dat Bremen sik dor vergrottert hett, wo man domols den Dom boot hett? Mit dat Weyher Wappen is dat genau so wesen. Ik bün dor nich bi ween, wi de junge Ritter Friedrich von Weyhe den Löwen betwungen hett. Keener kann dat von us Lebenden woll be- haupten. Keener hett dat ok upschrewen. Bloß dromen kann man sowat! Un wenn ik dat nun upschrewen hebb, mien Droom, denn konn dat ok’n Soge oder’n Märchen ween, tominst’n Geschichte.

Den Leester Möhlenkampshannel hebb ik ok so vertellt un upschrewen, wi man mi dat vertellt hett. Dat weer nun keen Droom. Genau so weer’t mit Schulten Halwmeierstäär, den jem de Franzosen besorgt hebbt.

Ik woll dor bloß mit seggt hebb’n, dat mien Book nich bloß’n Spaziergang is. Man kann ok ”Weyher Sogen un Märchen” dor to segg’n, de sik son verdröömt’n Schrie- wer utdacht hett. Ik woll ober man meen’n, dat man sien Heimot, de man so leew hett, nun ok nich slech moken draff. Wenn mien Leser dat ok glööwt, hebb ik dat woll rech mookt.

Wenn mien Spaziergang 1n mien Muddersprook schrewen is, denn is dat bewußt so mookt wurrn Us Dorp de eenzelnen Oortschaften de Stroten dat Land hett siet urolen Tiet'n doch bloß us schöönt Platt höört. Mit ”Platt” sünd all de Dinge besnackt wurrn wenn dat dorum gung, wat anners intorichten, wat för de Minschen in us Dorp ton Vördeel weer. Mag dat no den tweet’n Weltkrieg, wo veele Neebürger sik bi us inleewt hebbt, ok anners wurrn ween. Ik woll ober meen’n, dat ok de Neebürgers sik foken de heemischen Snackereen anhöörn mööt. Se möögt nun glööwen, dat de Inheemschen dat ”Hochdüütsch” nich köönt. Nee, so is dat nich!

Jem geiht dat mit ”P1att” bloß veel beter un düütlicher von de Seel. Dat ”Düütlichsnack'n” scholl’n wi us veel mehr wedder angewöhnen. Dör de Bloom’n snack’n doot de Lüer hier nich geern! Ik kenn doch miene Mitbürger!

All de Neebürger woll ik toropen, geewt jo Mööh, use Oort, use Spröök un us Dorp to verstohn, wat de Inheemschen för jo mookt hebbt.

Dat meent

Joe H.W.

Wi willt dat Dorp Leeste nun verloten, un koomt an de Ocht'n, wo de Footgängerbrögg up de Leester Vorwiesen geiht. Vondoog is dat'n schön'n Radfohrweg un'n Wanneıweg för Minschen, de geern frische Luft möögt. Dat de Vörwisch'n to dat Vöıwark Erichshof hört'n, is jo al seggt wurrn.

De harrn ok'n schöön'n langen Weg, wenn de dat veele Heu an't Huus bringen woll'n. Sünd sekerlich dör de Ocht'n föhrt mit de langen Wogens, oder de Ocht'n harr vör veerhunnert Johr noch'n annern Loop. Vondoog heet de Flur ”Zu den Voıwiesen”. De Weyher Gemeen hett dor smucke Bänke upstellt, dat de Wanderer sik dor utrauhn köönt. Is'n schöön'nt Stück Land, dor achter in de Eensomkeit, wat dor bitt an de Autobohn geiht. « Dor kann man't sehn, dat ok hier de Ocht'n noch'n Werserarm is. Non Karkweyher Westerfeld to hett man veel Woterpools, wo sik de Wildoonten up tummeln doot. Use Weg geiht ober wieter, wo man 1962 de Autobohn boot hett, wat de Hansalinie is. De Autobohn kummt von Hemeln ober de Werser, stott an den Weyher Blauen Werder, geiht an Orsten vorbi, snitt de Weyher Vorwiesen an, geiht ober de Ocht'n, un kummt up Bösen Kamp wedder up Leester-Weyher Land. Nun mööt wi, um an'n Werserdiek to komen, dör Orst'n, Bremerland föhm. Wi mööt unner Tunnels un Tobringers dör un stoht bold dor, wo fröher mol dat Korfhuus weer. Dat Korfhuus weer lange Johrn dat Bremer Landlokol an de Werser, wo de Bremer al um de Johrhunnertwende de Orster Erd-beem mit Schlagsohne geneet'n konn'n. Ik hebb mi dat mol vertell'n loten, von een olen Orster, de dat noch genau wuß. Orster Erdbeern, ut de Stroot'nmoker Schrebergoorns harrn in Bremen up'n Markt en goen Noom. Is al seggt wurrn, dat't veel Stroot'nmoker in Orst'n geew, de ok för den gesamten Stroot'nbo in'n Bremer Lan'n verantwortlich weem. To segg'n weer noch, dat düsse Strootinmoker Familien von Orsten bitt in use Tiet, mit ehre Kinner Platt snack'n doot. Wenn wi nun bi'n Korlhuus, wat vörn poor Johrn albrennt is, up'n Werserdiek sünd, sünd wi egentlich al wedder up Weyher Gebiet. Ik segg dat mit Inschränkung. Wat hier butendieks dat Gröönland is, seggt man "Blauen Werder” to. Düsse Blaue Werder is Fiskus, un von de Karkweyher Gemeen siet urolen Tiet'n verwaltet wurrn. De lüttjen Luer von Karkweyhe, de fröher noch lang'n, twee un mehr Keuh harrn, konn'n sik dor dat Heuland pachten, un hebbt von'n Blauen Werder veel Heu weghoolt. Dor wudd'n ok Geschichten vertellt von de Grasmeihers, de dor jedet Johr wedder henmossen. Von düsse Gesell'n scholl hier noch ene vertellt ween. Hier stoht wi up'n Werserdiek, un hebbt links de Korfinsel, wat noch Karkweyher Land is, mit'n Blauen Werder.

In’n Ellernbrook dor steiht en Steen,

Den kann man hier up de Biller sehn.

As eenstens de Geburtsdag weer 

Do moß dor doch en Denkmol her.

Vondoog noch meent wi, dat is nich wohr,

Dat Weyhe is al ölbenhunnert Johr.

De Steen, de dor an’e Hache steiht,

De mit us dor dat Book nun geiht,

Leet mi denken, un anner Luer,

Wat hier in Weyh woll all so woor.

Wat hest du Weyh woll all beleewt,

Wer hett hier ans woll noch so streewt.

Wi will’t vertell’n, hebbt all’ns bedacht,

Wi Weyh hett weent hett un ok lacht.

De Sprook, de up de Sieten stoht,

Us doch sinnig nohdenken loot.

Schast wieter bliewen us Heimotland,

Wat dor liggt an Ocht’n un Hachestrand.

Wi willt di Steen in Ehrn hool’n.

Schast lange düss’n Platz noch bool’n.

Gung doch loos dat Weyher Lewen,

Wat man hier up’n Steen hett schrewen

Fiefuntwintig Johr is’t nu al her,

As de Ölbenhunnert-Johrfier weer.

Wenn in'e Marsch de Wittdoorn bleıht
Denn sünd de Knick”n Witt.
Denn süht bold ut, as wenn dat sneıt
Mi dat denn ut'n Huuse tüht.

Ik mutt denn rut, dat miene Lungen
Otmen köönt den herben Duft. 
Wo foken hebbt lies mien Leder klungen
De ik sung in'e Vöriohrsluft.

Un jedet Johr, wenn Maidag kummt
Wi kann dat anners ween,
De Imm n genau as froher summt
Dat Wunner lett mi nich alleen.

In Wald un Wisch'n, Feld un Fluur
Mag ik gerne wannern.
So geern mog ik up miene Tour
Mitnehmen all de Annern.

Umsüüst is doch de frische Luft
Umsüüst de Sünn an°n Heben.
Um di weiht de feine Duft,
Den de Wisch'n di doot gewen.

Wat bün ik riek, wennt Vöıjohr is, 
Wenn de Wittdoorn bleiht.
Jummer sing ik denn ganz lies,
Wenn`t man noch lang'n so bliewen deit.

Dat ole Wogenrad konn ik f`ın'n bi de ole Fro Bätjer in Hörden, de ehre Vörfohrn den Hoff von den Grofen Erich geschenkt kregen hebbt, wiel de domolige Böse, as Kutscher, den Grofen dat Lewen rett hett. Dat ole Wogenrad Unner den Handwogen, Wo man Jan Stegmann mit no Huus brocht hett, seet”n ok Roer. Up mien Spaziergang um Weyhe konn ik so mannigeen Rad wohrnehmen, Wat an Hüüs seet, in de Goorntüün inboot weern, un Wo ans no. Wer son beten Wat up sik holen dä, harr sik°n Wogenrad kofft. Villicht dorum, um in use Nostalgiegesellschupp dorbi to ween, wenn ober de olen Roer snackt Wudd. Den olen Ackerwogen, wo man dat Rad anmoken konn, den gifft dat nich mehr. Ok den Roermoker, de all de Wogens un Roer mookt hett, den gifft ok al lang”n nich mehr. Wenn son Rad nun vertell”n konn, wo use Urohnen mit dört Lewen feuhrt sünd, kregen wi wunnerliche Geschichten to hören. As de erten Geschichten von use Minschheit upschrewen sünd, wo de Minsch an to arbeit°n fung°n is, Weern al de Roer dorbi.

Toerst hett dat Wol1”n Rad gewen, Wat de Barge runnerrullt is, un hett von boben bitt un°n Wat mitsleept. Denn wudd”n twee an en Assen mookt, wo”n Kasten ruppsett't Wudd. Dormit konn al mehr ut°nannerbrocht ween. Denn hett woll Eener den Langwogen er- fun°n. Man konn mit veer Roer um de Ecke feuhrn. De Diessel weer dat Stüür, un dor gung°n de Peer, de Ossen oder de Keuh vör, un togen mit Swengel un Tauhoolt den Wogen ober Land un Stroot”n.

Ut ole Leester Geschichten Ward us bericht, dat de Foohrlüüd foken wekenlang unnerwegs Weern, von de Hobenstadt Bremen no Nürnberg, Köln un Königsberg, un wo ans noch allerwegens. Up de Roer keem dat an, dat de Foohrlued seker Wedder an”t Huus kemen. Wenn Wi trügg denkt, an alle de Trecks, de ut”n Osten keem”n wo use Mitminschen foken dusende von Kilometer unneıwegs weem, um vör de wegtolopen, de jem utwießt harrn. Woveel goe Frün”n sünd mit Hüülp von Peer un Wogen, Wo Roer unnerseet”n, doot un le- bennig in anner Eer un Heimoten komen. Woveel Kriege konn°n mit Hüülp von Roer, de unner Wogens un Kanonen seetin, feuhrt ween. Wo foken mossen de Roer rullen för den Seeg. Bloß mit Wogens un starke Peer gung dat Lewen wieter.

Vondoog gifft dat Roer in us ganzet Lewen. Dreihn deit sik All'ns. Wenn de Uhr nich updreiht Ward, blifft se stohn. Wenn”t man dreihn deit” pleggt man to segg'n. Oder man seggt, ”Bi den hett dat nich dreiht”, wenn he bankrott gohn is. Dorum scholl*n wi dat smeern von all de Roer an de Wogens nich vergeten. Wenn een Rad in Brand lopen is, steiht de Wogen still. Sünd Wi sülben nich ok°n Rad in dat grote Gedriewe von düsse Welt?

Wenn”t mol nich wieter geiht mit den En”n un den Annern, scho1l°n Wi doch fokener in de Speken griepen, dat de Wogen wieterrul- len kann. Wenn us Sülben mol Eener in Gang schuben will, oder spannt sik vör usen Wogen, denn scho11°n wi em dat doon loten. Jedet Rad fangt mol an to gneern. Keener kann den Weltloop stüüm, ok wenn dor Eener seggt hett, ”Wenn mien starken Arm dat will, denn stoht alle Roer still”. Dat schollin wi man usen Herrgott ober- loten, de dat Rad oder de Roer sowiso wedder in Gang bringt.

De Dree, de up°n blauen Werder ok noch aarnt'n Se wohnden in Karkweyh, harm mit ehr Mudder tohoop bloß”n poor Zeegen un”n Söög, un denn ok noch de Dorpszegenböök. Se heet”n Jan un Klaus, wo sik Jidden topaart harr.

Jan Weer Snieder, un man sä ”Jansnieder” to em. He gung mit sien lüttje Neihmeschien”n unnem Arm, von Huus to Huus. Wenn in°n Mai Wedder Grasmeiherstiet Weer, Weer Jan un Klaus nich to holen, denn mossen se los non blauen Werder. Se hebbt sik dor, Wiel se gewaltige Gras- meihers weern, mannige Mark verdeent. Wat dor denn so tohörn dä, Weer de Sluck. Se mochen em alle Dree. Wat Jan un Klaus sien Mudder Weer, un wo man ”Möhm” to sä, smeet jem, wenn se besoop”n weern, vör de Zegen in”t Heu. Dor hebbt se mannigen Rausch utslopen. Dat Weer ok rein to slimm, mit ehre Superee. Wenn Jan un Klaus morgens um dree to Foot von Karkweyh non blauen Werder gung”n, keem°n se ok bi°n Bäcker Fidi Kaufmann Vorbi. Wiel de al fröh an°n Backen Weer, hebbt se dor erstrnol ehrn Sluck kofft för een Dag. Fief Buddel moss”n dat jeden Dag ween. Dornols koste de Sluck fief Groschen, de Buddel.Bi dat Grasmeihn verdeen”n de Beid”n ober goot, wiel se ehr Handwark ok verstun”n. Man betohlde jem för een Himtsoot twee Mark. Wiel de Beid*n nun twolf Himtsoot in en”n Dag meihen konn°n, konn°n se MÖhm°n, wat ehr Mudder Weer, noch mannigen Groschen gewen. Dat de Sluckjem bi de lang”n Swatt'n nich ut gung, wudd de Buddel an”n Foot bun*n, un slörde bi”n Meihen up”n natt°n
Bodd”n lang. He bleew dorbi ok jummer schöön koold, un Weer dorum ok goot to verdregen. Gegen Fierobend harrn de Beid°n meist dree Buddel ut, dat jem noch twee up ”n Trüggweg blewen. Un Möhm smeet jem Wedder Vör de Zegen, dat se ehrn Rausch dor utslööp*n. So gung dat in de erst”n Heutiet un ok in°e Gramm°ntiet, wat de tweete Snitt Weer. In de annern Tiet gung Jan ober Land mit sien Neihmeschin”n. He gung dor an”n lewsten hen, Wo°t den mei- sten Sluck geew. Denn konn dat angohn, dat he dree Konformantenantüüg an ee°n Dag tregg kreeg. Wenn dor mol°n Armel oder Boxenbeen länger Wudd, sä Jan, ”Muß°n beet”n tehn, oder de Hosendräger richtig stell”n”. Wenn dor mol'n Dux in”n Buckel Weer, sä Jan, ”mit Bügeln geiht dat wedder rut”. Dat keem Jan dor nich so genau up an, bloß bi”n Sluck, dor harr he”n groot Hart. Nun harr Möhm ok jo noch de Söög, de jedet Johr tweemol farken moß. Jan moß denn de Farken griepen. Weer dat denn”n Lewen in°n Stall, wenn dor wedder°n Farken ankeem. Denn geew dat doch weeder°n Sluck. Een twüschendör moß Möhm denn ok noch genehmigen. Wenn de Söög dormit tregg Weer, harr Jan mehr Farken dootlegen, as de Söög. Dat Weer lange J ohrn jummer datselbe. Wat Möhm noch harr, Weern de Zegenbök von de Gemeen. De moß Klaus springen loten. Is foken vör- komen, dat Klaus mit”n Zeeg ut”n Stall keem, statt mit°n Buck. ”Dien Zeeg kann mien Zeeg ober niks an- bringen” sähn de Zegenbesitters denn. ”Un denn woll ik man segg°n,” sä Klaus denn, ”dat dat ohne Sluck ok nich geiht, dat mutt ölt ween, denn sitt dat beter.” Wat Jidden Weer, de sik to jem paart harr, Weer bi de Iisenbohn as Bremser. De Weer jummer up Bruutschau, Wat ok nich ohne Sluck utgung.
Unner de Nääs harr Jidden son Snott”nbrem- ser sitt”n, un man sä dorum ok woll ”Jidden” to.em. Wenn em de Snott”n in”n Bremser to veel Wudd, wudd°n de Ärmel to Hüülp nohmen. De weem meisttiets blank  Dor bün ik nun von*n Blauen Werder bi de dree Suupsäck landt, de bi”n Grasmeihen dor so richtig achtern Gesmack komen sünd. Dat woll ik man segg'n. Wer noch lang”n Erinnerung”n an”n blauen Werder hatt hett, Weern de Heufohrers, de jededt Johr Wedder proot stohn moß°n. Dor denkt wi an Busch Willi un Otersen Jungs. Bi ”Puddel fein”t Peerd”, wat jummer noch de Gastwirtschupp an*n Dreyer Bohnhof is, un de jummer noch Riekers heet”n deit, wudd Pause mookt. De Doost moß doch löscht ween, den man bi°n Heuupstoken kregen harr. De Verpachtung un Reeknungsföhrung vonin Blauen Werder hett mehrere Generationen in*n Huus von Wittrock an°n Kohtun wesen. Loterhen, wi de utstorben Weern, hett Heinr. Früchtenicht dat mookt, bitt August Otersen dat obernohmen hett. Bi*n Autobohnbo weer de Karkweyher Gemeen up düss Siet von de Werser de erste Verhandlungspartner, bitt dat ober”n Orster Hemm”n gung. Rund um”e Korfinsel höörde noch ton Blauen Werder. Wat de Korfinsel is, is vondoog ok Jagdho- ben för Freetietschipper. Dor is von Hobenhusen ut rantokomen. 140 lüttje un grote Schippe hebbt dor an Hooltmolen fastmookt. Is son richtigen 1ütt°n Hoben. 100 Hier achterto is dat ok wesen, wo 1981 in*n März de Sommerdiek dat Hochwoter nich standholen hett. In”e Hobenhuser Marsch sünd do veertig Ha Land reinweg Wegswommt, un dat Woter hett sik mit Gewalt”n neet Bedd socht. Dat is bloß komen, wiel dat Hastedter Wehr nich hochtogen ween konn, un dat Woter sik do en anner Weg söken moß. Dat Woter hett denn den ganz°n Bodd°n in°n Werdersee spöölt, un ok woll in de Unner-
Werser. De Bremer hebbt dor veel Sorgen mit hatt, wieljem ok doch bold de nee”e Werserbrögg mit Wegswommt Weer, un bi°n Werdersee- hotel de Winterdiek breken woll. Dor is noch veel Glück bi Wesen. Bloß de Hobenhuser Buurn Weern dat Land los. Ton Deel bitt to sebentein Meter deep. De lüttjen fein”n Parzellen bi de Brögg harrn ok all”ns verloom. Wi dreiht us nun um°n, un de Weg geiht wieter, up'n Diek dool, de Autobohn to. De Bremer hebbt bitt to de Landesgrenze up°n Diek”n n”schöön”n Plattenweg leggt, de von de Weyher Gemeen nun bitt Utgang von Drey verlängert is. De Weg is von de Wanderer un Radfohrer goot annohmen wurrn. Wi koomt an de Autobohn, wo de Weg unnerdör geiht. Up”e anner Siet liggt de ole Hoff ”Hemmen” 101 .94»-. „~==~~-~-- ~ -_›1~.;- wat Orster Land is, un von Fritz Meier, von- doog,”Werner 1\fleier, bewirtschaft ward. De Hoff Hemmen hett dor de Autobohn woll all”ns verloren, dat he vondoog woll ganz utsiedeln mutt. Man well dor vondoog'en groot Textilkoop- huus boon. De ”Blaue Werder” Ward sien Schicksol oberloten. De Weyher Gemeen mutt sik wat infall”n loot n, wat dor kostengünstig an besten mookt Ween kann. Villicht ensteiht dor ok'n Park an de Werser, Wo de Minschen de veele Freetiet verbring°n köönt

Wenn wi nun bi usen Spaziergang in un um Weyhe de Ortsdeele kenn”nlehrt hebbt, wo11°n wi ok moch weten, wat°t noch mehr an Besonderheiten gifft. To segg”n weer noch, dat Weyhe von”n Bodd”n her, woll von A11°n wat hett. Wi hebbt Ton, Lehm, Brook, Moor un Sand- bodd°n, wo de Lehmbodd”n in de groten Marschen woll den Hauptandeel hett. De Landwirtschupp mutt noch an all”n Stäärn bedrewen Ween. Dör de fröhen Verkoppelungen sünd, bitt up wenige Fluren, grote Släge entstohn„ de mit Maschienen goot bearbeitet Ween köönt. Veel lüttje Bedrewe hebbt ok hier upgewen, wogegen Annere den Bedreew ok noch in”n Nebenerwerb wietermookt. De Dörsnittsbedreewsgrödde bedriggt vondoog in°n Maschinenring 31 Ha. Vör twintig Johrn weern dat bloß 18 Ha. Vullbuurnbedrewe gifft dat an meisten in Sudweyhe, folgt von Leeste un Karkweyh. Dat Dorp Weyhe is up 60 Quodrotkilometer Bodd*nfläche verdeelt, wo 24000 Minschen wohnt. Veel Minschen holt ehrn Lewensunnerhoolt von de Grootstadt Bremen, wat 10 km sünd. de Iisenbohn, wat in Weyhe de grottste Arbeitgewer weer, boot jummer mehr af. In goen Tiet”n konnen tweedusend Arbeiter un Beamte bi de Iisenbohn unnerkomen. Vondoog kann en groten Deel de Weyher Industrie upnehmen, de dör de ganze Gemeen verdeelt liggt. ~ An Stroot°n hett Weyhe ganz in”n Westen de B 6, Wo in Angelse de B 322 afgeiht in Richtung Delmenhorst un Ol1”nborg. De Auto- bohnansluss liggt an de Dorpsgrenze in°n Land Bremen, veer Kilometer von jede Stäär in Weyhe. Dorto kummt de Personenverkehr up”e Bohn, de noch nich instellt is, un ok woll nich Ward. Ok de Eilzüge, in beide Richtungen hoolt in Karkweyhe. Denn gifft dat noch verschiedene Omnibus- strecken in Nord-Südrichtung. De Westan- bindung konn beter wesen. De Flugplatz in Bremen liggt twolf Kilo- meter von Weyhe. Wat noch umständlich is, sünd de verschie- denen Roothüser. Dor schall denn jo bold wat in Gang brocht ween, mit”n zentrolet Roothuus. Dat schall dorhen, wo dat Sportzentrum al is, un Wat ok de Mitte von de Gemeen is. Eene Mehrzweckhalle steiht dor ok al, Wo ok al veele Feste in fıert wurrn sünd. Af dor schall ok de Begrodigung von de Stroot°n mit den Bohnobergang ehrn Anfang nehmen. Erst denn is de Iisenbohn nich mehr dat grote Argernis, mit jummer toe Schranken, wo veele Autofohrers lange Tiet°n tobrocht hebbt. Wenn son lüttje Gemeen fief Bohnhöwe hett, denn is dat al bold”n Rekord. Mit Scholen is de Grootgemeen ok goot an. Dor gifft dat erstmol de Grundscholen in Leeste, Erichshof, Melchiorshusen, Karkwey, Sudweyh un Lausen. Dorto kummt de KGS in Leeste, wo bitt to 150 Lehrkräfte sünd. Eene Sonderschool gifft dat noch in Melchiorshusen för behinderte Kinner. Wo de Gemeen ganz groot in is, sünd de Spoortanlogen. Dor hebbt erstmol alle Scholen ehre Spoort- plätze un Turnhallen, Wo ok noch Vereene Handball speelt. Uterdem gifft dat de Centrolspoortanloge, Wo alle Spoortorten bedrewen ween köönt. Vergeten willt Wi ok nich de Freebodeanstalt, de de Karkweyher Gemeen al an”n Neddernfeldweg boot harr. Düsse Anloge is goot annohmen wurrn. In de lesden Johrn sünd dor ok de Bremer achterkomen, dat dat in Weyhe so schöön is. Wenn wi nun noch son beten von dat Weyher Gewerbe vertell°n willt, denn hebbt Wi in Leeste de Firma Hans Döhle, mit*n Grootmossteree. Denn gifft dat de Mööhln von Warneke un Landwehr, de ehre Silos wiet in°t Land kiekt. Beide stoht in de Nöögte von°n Leester Bohnhof. In Karkweyh hett man nun siet eenige Johrn dat Koophuus Radiant un Aldi, Wo nun noch de Kafuloden in Leeste tokomen schall. Man kann dat nich alle uptell”n, Wo man sien Geld losween kann. Kriegen kann man dat Geld up de Banken, Wo”t in alle Ortsdeele Kreisspoorkassen, Volksbanken un Comerzbanken gifft. Un wenn”t brennen deit, hett de Gemeen seben
freewillige Füüıwehren, de to jede Dag un Nachttiet proot stoht.

De Leister Buurn ut ol'n Tiet'n
Töög dat jummer in de Wiet'n.
Hannelshüüs un Hanseoten
Schick'n de Leister up de Stroten,
Mit Wore, de keem von Obersee.
Ad't Kaffee weer ober Chinatee,
Wulle Tüüg un ok mol Hoolt.
In Bremen keem ok Probbenhoolt.

Se weern bekannt as Fohrensluer,
Un harrn ok all deselbe Kleur.
Kenn'n de Stroot'n un dat Land,
Von Bremen bitt ton Ostseestrand.
Denn Königsberg, jo dat is wohr,
Nürnberg, Köln, dat weer doch kloor,
Kregen de Leister ok to sehn.
Dat Fohrenslewen weer so schöön.

För de Fro denn meist dat Eene bleew,
Wiel den Mann dat up'e Stroot'n dreew,
Moß se mit de Kinner alleen bliewen.
De Buuree moß denn de Fro bedriewen.
Ganz alleen weer denn de Fro.
Hunnert Johre gung dat so.
För Land un Hoff weer't foken slech.
Dat kreeg denn ok nich all sien Rech,
Wenn von Huse Weg de Buurn,
Konn ok foken veel versluurn.

Wenn se denn keem'n von grote Fohrt
Weer't ok in Leiste so de Oort,
Dat se in'n Kroog denn dän berichten
Vertell'n dän de Strot'ngeschichten.
Wi se den Toll umgohn se weern.
Den Toll beschiet'n woll'n se geern.
Geheeme Wege, geheeme Stroten,
Up de Leister konn man sik verloten.

Dat weer, wat sik de olen Luer,
Vertellen dän von ehre Kleur.
Wat ehre Groot- un Urgrootohnen
Harrn beleewt unner Fohrensfohnen.
Bitt do keem de Iisenbohn,
De jem brocht um Broot un Lohn.
Vorbi weern do de gollen Tieten,
Wo se noch feuhrn konn”n in de Wieten.

Alle Welt weet, dat de Leister de besten Frachtkutscher weern. Se hebbt bitt in't negenteinste Johrhunnert all Stroot'n in Düütschland beföhrt, von Bremen bitt Köln, Nürnberg, Honnover, Königsberg un veelerwegens annerswo. In Nürnberg, ton goll”n Engel wudd'n de Foorluer ”Hänselt”, dat heet soveel, dat se in den Vereen von de Frachtkutscher upnomen ween, wat se mit veel Tügen, un mit'n groot Geloge in'n Gold'n Engel bestriern mossen. Bi son ”Hänseln” lööp veel Volk tohoop, un wudd ok veel hannelt. De Leister Fohrmann, Wat do al de grottste Buur, mit dat meiste Land in Leiste weer, harr in sien Stolt, sik'n poor Appelschimmels kofft mit'n fein'n Kletschwogen. He woll sien Buurnkollegen dat mol wiesen, wat son Frachtkutscher sik leisten konn. Den Buurn un Frachtkutscher Wudd ok bekannt, dat de Junker von Junkemhoff, em dat Gespann nich günn'n dä. Um so duller dreew he dat mit sien ”Upspeeln” mit sien Gespann. An en”n Sonndag woll he in'n Kroog inkehrn, Wo he wuß, dat ok de Junker dor seet. He stell sien Gespann so vörn Kroog up, dat he ut'n Finster sehn konn, dat'r numms wat an moken konn. He geiht in°n Kroog, seggt ortig ”Goen Dag”, froogt den Junker, dat he sik bi em an'n Disch sett”n draff. Jo, dat draff he woll, un de woll nun de Gelegenheit wohrnehmen, den Buur sein Appelschimmels aftogöcheln. He bestellt ok gliek'n lüttje Loge för jem Beide. Man snackt von düt un dat, un koomt up de Peer to snack'n. Se konn'n jem jo Beide von'n Finster ut sehn. ”Wat kost den sowat” woll de Junker weten. ”Geef us man noch'n Runde” de Buur ton Kröger. ”Den mutt ik mi warm worrn” dacht de Buur in sik. ”De beiden Schimmels” de Buur ton Junker, ”de goht för Geld nich weg, de stammt von dat beste Gestüüt in Nürnberg”. ”För Geld nich weg, seggst du, Wullt du dormit segg'n, dat man um Land mit di snack'n kann”. ”Loot us man erst de Loge utdrinken, un denn mookt wi beid*n erstmol'n Probefohrt.” So föhrt no de Waldschänke, an'n Bremer Postweg no Syke, drinkt dor ok wedder twee Run'n. Bi Dammschmidt noch mol datselbe, un so koomt se trögg up 'n Junkernhoff. ”Wat wullt denn nun” de Junker. Se weern beide besoop°n. ”Giff mi den Möhlenkamp, dat is mien lesd Wuurt”

Bitt in use Tiet hett us de Werser wat to roden upgewen. Wi bruukt gornich so wiet trügg do denken, as dat in°n J ohr 1981 in°n Märzmond, de Bar- ge doolkeem, dat Woter. Wenn wi de Doge noch Storm hatt harm, de dat Woter von See her gegen dat Bremer Wehr drewen harr, weer dat”n Barg slimmer wurrn, wi dat sowiso al wurrn is. Wi harrn Windstärke 1-2, un doch hett sik dat Woter sien egen Weg socht in de Hoben- huser Butendieksmarsch. So Wenig is dat nun ok jo nich, wenn sik de Werser mit veertig Hektor en nee°et Bedd socht hett. Wenn dor nun vertellt Wurm is, dat sik de Werser jummer Wedder”n nee'et Bedd socht hett, wenn dat Woter mit grote Gewalt von de Barge komen is, denn kann man be- griepen, dat de geballte Wotermacht, de von- doog in dat smale künstliche Werserbedd dooltwung°n ward, ok vondoog noch de technischen Wunneıwarke, as de Erdbeer- brögg in Bremen, unnerspöhlen kann. Wenn de Börger noch en Dag länger mit den Woterstroom harrn lewen moßt, harr dat sekerlich”n grottert Unglück gewen. De Urstroomloop hett jem mol wedder de Oog”n openmookt. Wi scholl°n no düsse Katastrophe mol dor ober nohdenken, dat in all de Johrhunnerte, all de lüttjen Werserarme langs de Werser, genau up deselbe Oort entstohn sünd, as 1981 de nee°e Arm in de Hobenhuser Marsch. Dorto hört de ole Werser in Ausen, de Rieder See, de Borgsee, Dobben un Witt- rockssee, de Felsen see un all de Wotertüm- pels twüschen Iisenbohn un Autobohn. Wo de Diekbröke Ween sünd, de us noch be- kannt sünd, hett dat Woter bi°n erst”n Bruch°n gewaltiget Woterlock, mang den Bruch, achtern Diek spöölt, de man vondoog noch Wohrnehmen kann. So noch in Horstedt un Ausen un in°n Bollerhoolt. Wenn man bi den Diekbruch 1881 keene Flootbröggen boot harr, weer de Bohndamm tein Johr no den Bo wedder Wegspöölt. 1570-1585 hett en Chronist mehrere Diek- brüche in Drey upschrewen, de de Buurn jummer wedder twung°n, den Diek höger to moken. Wiel nun Arbeit Geld kost, ok an Materiol, geew dat al lang°n Diekverbände mit”n Diekhauptmann oder Diekgrofen. Düsse Böberste harr dat Recht von all de Be- dropenen, de von Hochwoter Schoden hebb°n konn°n, Bidräge un Hand-un Spanndeenste antofordern. So hebbt in all de Johrhunnerte, de Buurn von Weyhe, Riede, Leeste un Brinken, Hand un Spanndeenste moken moßt. Wer dat nich woll, konn von Huus un Hoff joogt Ween. ”Wer nich well dieken, de mutt wieken” Weer”n Spreekwoort, Wat in mancheen Buurndönzen to lesen stun. Bi en son Diekbruch in Drey Weer de Groof Erich, de dat Vöwvark in Erichshoff mit ver- walten dä, bold um”t Lewen komen. Sien Kutscher Dietrich Böse harr em mit sien Kejoul”n up*n Landweg ober Karkweyh no Drey brocht. He konn nich begriepen, dat dat Woter so- veel Macht harr. Dor in Drey Weer mit Sandsäcke niks mehr to moken. Se woll°n ober noch eben non  Schoopsher- der kieken. De Vörwisch Weer Vörwarksland. Dor ankomen, Weer dat Herderhuus al weg- swommt, de meisten Schoop versopen, un de Herder harr sik upin Floß von de Nedd”ndöör rett. Ok hier, all”ns um”nkomen. Se konn”n ok nich an den Herder ran komen. Nun moß Dietrich sehn, up°e Leester Siet to komen dör de Ocht”nfuurt. He wuß dat, wo de sichte Stäär Weer, sien beid°n Schimmels dän Wat he woll. Just de Ocht°n dool keem°n meterhoge Wellen von'e Werser her. Böse hett ober Wun°n. He is bitt an”t Leester Weidöwer in°n vull'n Galopp joogt. Up”n Vörwark, up den Groof Erich sien Hoff, is de Groof, noch Angst in de Oog*n, ut”e Ke- joul”n stegen. ”Mann, Dietrich, Wat weer dat vörn Hexen-jagd. Du hest mi dat Lewen rett. Dorvör schast du belohnt ween”. Sietdem hebbt Bösen de Stäär in°e Höörn an”e Wotermöhlen, wo vondoog noch Bätjer sitt.

Dat Marschendorp an'n Werserdreih
Sitt boben vuller Lehm un Klei.
Dat hett jem brocht dat Urstroomtool,
Wat dor keem von de Barge dool.

So is dat Marschenland dor komen,
Dat Tegeln dä sik goot dor lohnen.
Unnern Lehm seet goen Sand,
As Wersersand is de bekannt.

As de Werser hett anners lopen,
Do hebbt sick in dat Bedd versopen
Seeelefanten, Riesentiere.
Dat konn'n woll wesen Dinosiere.

Sünd bi de Iestiet, nich to glöben.
Se konn'n sick in den Sumpf nich rögen
So hoolt man jem dor ut'n Sand,
Ut'n Wieltsee, dat Butenland.

Dat weer vör hunnertdusend Johr.
Is vondoog al bold nich mehr wohr.
Man weet, man kann dat konstruieren
Wat de Sand dä konservieren.

Man kann sick dor en Bild von moken
Wer wat vertellt von sone Soken.
Wi köönt us dat nun all ankiek'n,
Wat man findt dor mang de Diek'n.

Noch wat harr Drey, dat weer de Toll.
Wat dor nun hen no Bremen scholl,
Soolt un Hoolt un anner Woor,
Moß betohlen, Dolers swoor.

All'ns wat rup un runner keem,
Brocht doch Geld förn Tollvereen.
Schmuggelwore geew dat nich.
Wudd bestrooft ganz fürchterlich.

Dat geew in Drey sogor Suldoten,
Wenn de kregen en tofoten,
Wudd he insperrt in den Knast.
Dat weer för Mannigeen en Last.

Den Groof, den all”nssunnerstün,
För den Toll wenn anners fün.
Wiel he jummer harr mit Geld
Sorgen, hett de dor henstellt.

En rieken Bremer Koopmannsjung'n.

De is dat denn so schöön anfung'n,
All de Minschen, all de Buurn,
Dat Geld so richtig aftoluurn.

Von den Koopmann kreeg de Groof sien Geld, .
Den he dor harr bi den Toll henstellt. 
Loterhen gung ok vorbi
Düsse Tollindrieberee.

Wi geseggt, dat is dat ”Origino1” von Karkweyh wesen, wenn he de Bohnhofstroot'n up un dool susen dä, von en Wirtschupp in de Annere, jummer fründlich. Sien Kopp hööl he son beet”n scheef, un mit°n Foot pett°e he in°e Kuuhl”n. Ik harr em in__mien Kinnertiet al kenn”nlehrt bi Hermann Otjen an”n Bohnhof. Ik droff do al mit mien Vadder mitfeuhrn, wenn he in Karkweyh Swiene aflewern dä. Jan Steg- mann Weer mit all Luer goot Fründ. Ok mit mien Vadder. Wenn Wi bi Otjen in de Gaststuuw seet”n, un mien Vadder bestell sik”n Glas Beer, denn sä Jan, ”krieg ik den keen”. Mien Vadder sä denn, ”denn muß ober erst dat Leed sing”n”. Jan Stegmann hett denn sung'n, "Weißt du wieviel Sternlein stehen, an dem blauen Himmelszelt”. He hett dat sung”n mit sien feine Stimm”n, jummer no mol wedder. Un jummer kreeg he”n Sluck un Beer. Mi hett dat as Jung'n al jummer Spooß mookt. Ik konn dor gornich genog von kriegen, von Jan Stegmann siene Sternlein. Dat hett Kinner gewen von utwärts, so Wi ik, de hebbt loterhen to den Vadder seggt, ”nun loot us doch mol wedder to den Unkel gohn, de so schöön dat Leed sing”n kann, von de Steerns”. Bi dat Sing'n un Drink°n wudd Jan meist so besopen, dat he foken Last harr, an Huus to komen. Schlau Weer Jan Stegmann dorbi ok noch. Eenmol harr he nich so recht Lust, tofoot no Huus hen to lopen. Jan denkt, ”de will ik woll kriegen, dat de mi umsüst no Huus hen bringt”. Dat gung denn so vör sik. Wi Jan so rech an Singen Weer, von siene Steernlein, leet he sik vör de Theke fal1°n, un makier Een”n, de°n Slag kregen harr. Dor Weer niks to moken, Jan möök de Oogen nich wedder open. "Wat nun", sän all sien Kollegen, ”den mööt wi no Huus bringen, de geiht us hier so doot”. Dor wudd°en Handwogen besorgt schöön mit Stroh utleggt, dat Jan ok schöön Week to legen keem. Von Kochs Mudder kreeg Jan noch°n Koppkissen, un”n schöne Deken, dat Jan ok jo nich freern dä. Ganz behott wudd Jan dorin leggt, un los gung de Spaziergang mit all Kollegen no Jan Stegmann sien Wohnung. ”Hoffentlich geiht de us nich doot”, hebbt de all dacht. Bi Huus ankomen. Erstmol sien Ange- hörigen ut”n Bedd holen, un dat Huus open- sluten. Dat Weer ober meist nich mehr nödig. Jan stun up, geewjem all de Hand, bedankte sik fründlich för dat Herbringen, un sä, nun sloopt man goot. Bitt Annermol. So hett Jan Stegmann dat eenige Mole mookt. Eenmol sogor, as son Doktor dat anordnet harr. Bloß wenn von Krankenhüüs snackt Wudd, keem Jan Wedder up de Been. Dor woll he nich geern hen. Eenmol is he nich Wedder up de Been komen, do geew dat keen Jan Stegmann mehr. Dat ole Wogenrad konn ik fin”n bi de ole Fro Bätjer in Hörden, de ehre Vörfohrn den Hoffvon den Grofen Erich geschenkt kregen hebbt, wiel de domolige Böse, as Kut- scher, den Grofen dat Lewerı rett hett.

Von de schöön'n Jebeler Fuuhrn
Deit dat nun nich lang'n mehr duum,
Koomt wi dor in schöne Wischen.
Langsom löppt de Hach dortwüschen.
De schöne Hach, jo dat is wohr,
Se is vondoog noch hell un kloor.

Wi koomt no Lausen, dor is dat schöön,
Dor kann man den olen Spieker sehn.
Veel Luer hebbt sik dor boot en Huus,
Wo loterhen de Bohn dörbruß.
Buurn un all de annern Luer
Hoolt tohoop as Pick un Teer.

De Schützen, Füürwehr un Spoort,
Sünd dorbi wenn dat in'n Oort,
Irgendwat to fiem gifft.
Jem dat denn tohoop'e drifft.
De Noberschupp schrift man dor groot.
Dat geiht de Luer dor bannig goot.

Ok en Karken hett man boot.
Dor weer't de Ehepoore troot.
Mannigmol man inkehrn kann
Wenn dor snackt de Gottesmann.
In de schöne grote School,
Gooht veele Kinner dor an Toohl.

Wenn ok de Bohn dor wieterföhrt
De man öwerall jo hört,
So bliewt de Minschen wat se sünd,
Wiel se dat Lewen meistern künt.
Sünd jummer froh in Feld un Fluur.
Dat liggt de Lauser in'e Natur.
 

No Melchıorshusen nun wi koomt
Dat ıs no Melchior benoomt
De hett en Goot un Land hier hard
Wat von de Ool'n vertellt so ward
Een Oortsdeel heet noch Herrenweıde
An de Grenz tor Wulfhoper Heide
Dat hier ok stohn hett mol'n Slott
Is antonehmen doch nun to loot
Man scholl sık denken de ole Stäär
Wo dat grote Huus mol weer.

Wenn Eener dä noch sowat weet n
Denn weer dat seker Sıemers Eek'n
De dor ın de Weıde steıht
Dor achter up'e Leesterheıd
Man de schöne ole Boom
Lett ok de Tıet'n so vergohn
Wo geern de Eek woll sowat möök,
Wenn se konn snacken use Spröök
Fıefhunnert Johr un noch veel mehr,
Se woll al Sıemers Eek'n weer.

Noch wat hebbt wı ın Leesterheıd
Wat all de Luer mookt jummer Freıd
Dat sünd de Fuuhrn mıt Schützenhalle
Wo ınloodt ward ton Schützenballe
Ja, scheten kann man dor so schöön
Man kann so schöön dat Swarte sehn
Achtzıg Johr ıs't nu al her,
Dat jummer Schützenfest hier weer
Mag in de Leesterheıdschen Fuuhrn,
Dat Feste fiern nach lange duurn.

Wo fröher an de groot'n Stroot'n,
All de Kutschers de Rauh genoot'n,
Steiht Dammschmidts Huus, de ole Smeer
Man konn ok hier an düsse Stäär
Goot eet°n, drinken, denn de Köök
För all de Fohrers allet möök.
De Peerbeslag Weer up de Dääl.
Fofftig konn”n dor stohn, so veel.
Wat weern dat doch för schöne Tiet'n,
As de Luer hier keem'n von all'n Siet'n.

En Rennbohn is de Stroot'n wurrn.
Wi lang mag dat woll noch duurn,
Dat Leesterheide, Melchiorshusen,
Jem oberkummt dat kole Grusen,
Eenmol ganz en Stadtdeel ward?
Mann oh Mann, wi weer dat hart.
Dat schöne ole Leesterheide,
Wo eenstens weer de Herrenweide.
Wo Melchior, de Groof mol weer,
Dor an de schöne ole Stäär.

De Hombach geiht dör Leesterheid,
Non Möhlenkamp, dat is'n Freud.
Wer hett sik dor as Heidscher Jung'n,
Domols woll noch keen Fische fung'n.
Hett in'n Sommer'n Bad mol nohmen,
Wenn he ok konn dor nich in swommen.
Dor up de Weiden, saftig un gröön,
Geiht all dat veele Veeh so schöön.
Un up de Heide waßt dat Kuurn,
Schöön dat Dorp, wer dor geboom.

Wenn de Reis is nun to En'n

Wo wi Spaziergang to sän'n
Um all de Grenzen von us Weyhe
De dor gung'n von Syke bıtt Dreye
Von Rıede bıtt Stuhr un Bremerland
Dorto keem ok noch de Werserstrand.

Denn scholl'n wi us dorup besinn'n,
Wat dän wi all dormit gewinn'n.
Geschichte, Land un Luer, noch mehr
Stroten, Beeks, wat ans noch weer,
Sünd us nun doch nöger komen.
Wi hebbt dat all so eenfach nohm°n.

Loot mol de Minschen vorrober tehn,
De so bitt vondoog us Weyh hebbt sehn
De hier beleewt ehr Kinnertiet,
Un gung'n in de Welt so wiet.
Ik glööw, se wörrn mit mi anstimm'n,
En langet ”Hoch” up Weyh utbring'n.

Nun woll'n wi bitten usen Gott,
Kummt mol de ganze grote Noot,
Stoh us bi, geew us de Luer,
De fass in Hän'n hebbt dat Stüür.
Do us alltiet in us Lewen
Ok Gesundheit dorto gewen.
Joe H.W.

Mien Radtour
Ik bün de Strecke mit”n Rad afföhrt, un wiel
ik”n Kilometerzähler harr, konn ik mi genau
upschriewen, wi wiet dat weer. Föhrt bün ik
an°n 4.5.1984.
Konn ok bi schöön”n Wedder, all de schönen
Indrucke in mi upnehmen, de ik in mien
Book andüürt harr.
Use Heimot is wirklich”n schöön°t Stuck
Land.
Wenn mi ene ole Fro utie Leesterheidschen
Fuuhrn segg°n deit, dat se al foken in”n Horz
wesen is, um sik to erhohlen. Se moß ober
ehrlich segg”n dat dat hier in”e Fuuhrn bold
noch schöner weer.
Schall hier ok son beet”n Heimotgefööhl mit
snack'n.
Is ober ok doch schöön, wenn wi noch Oogen
hebbt ton Kieken, wenn wi dat noch wohr-
nehmen köönt, un nich jummer bloß dat
Sleøchte an prangert.
Un noch wat konn ik belewen!
Bi°t Bertell°n von ole Geschichten mit Ollern
un Grootollern, seet”n ok de ehr Kinner dor.
De Kinner ehr Oogen fung °n an to luchten, wi
se de olen Geschichten hörn dän, de von
ehre Heimot wat berichten dän.
Is man goot, dat wi noch den Moot hebbt, in
use Tiet den Heimotgedanken son beet°n in°t
Gespräk to bringen.
De Kinner schööt dat jo wieter snacken. Un
113

Affoohrt von Huus bi
Bitt Ocht”nbrögg
Bitt Dreyer Hoben
Bitt Wieltsee
24,0 Km
23.3 Km
30,9 Km
33,4 Km
nun, miene Radtour, mit dat, wat de Tacho-
meter anwießt hett.
= 4,3 Km
= 2,6 Km
= 22,5 Km
Bitt Auser Diek 35,0 Km = 1,6 Km
Bitt Rieder Grenze 37,6 Km = 2,6 Km
Bitt Denkmohl Sudw. 43,8 Km = 2,8 Km
Bitt Klemeyer Brook 45,5 Km = 1,7 Km
Bitt Twolf Apostel 48,7 Km = 3,2 Km
Bitt Jebel Stroot'n 52,4 Km = 3,7 Km
Bitt Lausen Bohn 53,8 Km = 1,4 Km
Bitt Böttcheree 56,9 Km = l Km
Bitt Waldkoter 58,2 Km = Km
Bitt Erichshof B. 63,3 Km = Km
Bitt Hörden 64,7 Km = Km
Bitt Leester Beek 66,5 Km = 8 Km
Bitt Korfhuus 73,4 Km = 2,1 Km
Bitt Dreye Hoben 76,1 Km = 2,7 Km
Bitt Karkweyh Ende 79,1 Km = 3,0 Km
55 1 Km
›-v›-`_Uı__›-›__uJ
4>›-lb.)
 _
Wer harr dat glööwt, dat wi dat in use Ge-
meen mit son lange Grenzen to doon harrn.
Konn nun jo angohn, dat de Eene un de
Annere mi mol up”e Spoor komen scholl.
Dor kann man bi Wege lang, bitt ton Bohn-
hof Erichshof, allwegens schÖÖn”n Kaffee
drinken. Von dor ut hebb ik vergewens”n
Stäär socht, wo man sik verpusten konn.
Ik weer veer Stun”n unnerwegens.

Wo hebbt de Weyher dat Wappen her?
Froogt wı us foken an düsse Staar
As de Kaiser schickte sıene Boten
Wıel he brukte veel Suldoten,
Moss n ok de Weyher komen
De dor an den Borgsee wohnen

Wi se ankomen dän bı n Kaıserhoff,
De Starkste von jem erst kämpfen moß
In e Arena nıch to glöwen
Scholl he stell'n sık den Löwen.

Wat de junge Friedrich von Weyhe weer,
Harr keen Angst vör dat wılle Tier.
He nehm dormıt rın ene Popp'n ut Stroh,
Un smeet de Popp'n den Löwen to.

De Lööw möök sık glıek ober de Popp'n her
Denn Jung'n von Weyh den seeg he nıch mehr
In düss'n Moment hett de em steken
Mit sien Sıäbel ın't Haart, dat Bloot dä fleten.

Dat harr den Kaiser goot gefallen.
De Junge von Weyh weer de beste von Allen.
He hett em denn gliek ton Ritter slogen.
Dree Fingers hett he dör dat Löwenbloot togen.

Hett denn bestreken mit Löwenbloot,
Den sülbem Schild, mit dree Striche in Root.
De Löwe is in dat Wappen komen.
Mit de rechte Potchen deit he mohnen,

Dat Weyhe, wat nun al ölbenhunnert Johr,
Man kann”t nich glöwen, doch dat is wohr,
As Dorp, an'e Hache un Hombach steiht,
Wo de Minschen dat jümmer so goot noch geiht

Wenn Wi us Dorp Weyhe nun dörwannert sünd, woll*n wi ok noch son beten dör de Tiet°n wannern. To de Tiet, Wo mien Spaziergang noch in Arbeit Weer, konn”n wi in Weyhe en Aarnte- fest belewen, Wi”t schöner vör fofftig Johr ok nich wesen konn. De Schützenvereen, Füürwehr un Spoortver- een harrn sik tosomen paart, um dat Fest inttorichten. Man harr keen goot Gefööhl bi den erst”n Anloop. Möken de Luer ok alle mit? An de dartig Wogens scholl°n mit Musik dör us Dorp tehn, um de Aarntekrone no den Umtogg up den Festplatz bi Dörgeloh in dat grote Telt uptohangen. Enc Aarntekönigin un Aarntekönig, in Anke Sieling un Klaus Meineke harr man sik socht. Wat dat Königspoor Weer, Weer in Unrauh, wiel se doch unner de Aarntekrone ok dat Aarntgedicht upsegg”n scholl”n. Man harr keen un wiet un siet Weer ok keen uptodrie- Wen. Man konn jem woll Wegge up ”P1att” gewen. Ober beide Buurnkinner konn”n keen ”Platt” mehr snacken. Ik woll dor bloß mit segg”n, dat sik in veel°n Dingen de Tieten ännert hebbt. Wenn sik de Mitmoker mit ehre Wogens un sik sülben veel Mööh geWen,harrn, dat man dor bloß ohnen konn, Wi geern man doch mol Wedder in de olen Tiet°n lewen moch. Kann man dor ”Nostalgiedenken” to segg”n? ick bün nun doch de Meenung, dat dat richtig Weer, mien Book in ”Platt” to schriewen, wiel man dat Ole doch noch nich vergeten hett. De Wickinger Bootsfohrer kregen den ersten Pries. Wi hebbt us Alle mit jem freut. Wi de Tiet°n sik ännert, konn man ok dor an sehn, dat dat fast keene Peer mehr in den Umtogg geew. De Treckers tögen de Wogens. Een noch schöner as de Annere. Ton Sluss woll ik noch miene Aarntegeschichte bringen, de us son beten ton Nohdenken bringen scholl. Een Aarntegeschichte Dat Koorn is riep. För de Buurn Aarntetiet. Vondoog kummt dor de Meihdroscher un dat duurt nich lang “n un dat Land kann anner Frucht drägen. Ik konn belewen, dat middoogs um Een de Meihdroscher vör en Stuck Roggen stun von tein Morgen Grotte. Tweemol umto mit den Kneterkasten, do Weer de Koorntank vull. De Buur keem mit de Wogens, un dat reine Koorn full up den Wogen. En Griff in dat Koorn. Jo, dat is dröög, dat bruukt nich in”e Trocknung! De Maschien sett Wedder an, um en Tank no den annern up de Wogens leddig to moken. Intwüschen Weer en annern Trecker mit son Rundballenpresse komen, um dat Stroh in grote Rundballen uptodreihn. De Meih- ~ -›-f -†..-=~=;~›L<.eå.,~=›-ç==ı-2' _.,.<›=;,. droscher un de Rundballenpresse harrn de Arbeit noch nich doon, do keem”n Trecker mit twee lange Plattwogens um dat Stroh aftohoolln. En tWeet”n Trecker mit°n Front- loder hiewte dat Stroh, de sworen Ballen, up de Plattwogens. As de Meihdroscher no dree Stun°n sien Arbeit doon harr, un de Rundballenpresse noch de Runln dreih, Weern de halwen Ballen al verloodt. Intwüschen stun'n veer vulle Föör Koorn up*n Feld, Wo de Buur al segg°n konn, at de Roggen goot oder slecht schäät harr. Fief Stun”n loter, woll ik man meen”n, Weern tein Morgen Roggen vergeten, Wo wi us vör sesstig Johr so um hatt harrn. Dat Weer so. Mi kribbelt dat in”e Finger, dat upto- schriew°n, dat konn jo Vergeten Ween. Dat konn ok jo bloß en vertell”n, de dat sülben erlewen konn. Wenn dat bi us fröher vör sesstig Johr in den Juli rin gung, denn gung use Vadder jeden Dag to sien Roggen. He moß doch de Nogelproow moken. Wenn sik dat Koorn obern Nogel breken leet, Weer de Roggen riep un konn meiht Ween. De Seeß”n harr he al haart, dat se ok fein sniern dä. Wat de grottern Buurn Weern, de harrn do ok al an de Grasmeihmaschien°n den Afleger ton Koornmeihen anboon loten. Bi us geewt noch lange, bitt 1930, sure Handarbeit. Dat Koorn harr sik meist no en Siet henleggt. So moß man ok meihen. Jummer an dat stohende Koorn ran. Achter den Meiher gung de Utnehmersche, Wat meist de ollste Deern oder de Moogd Weer. De lüttjen Kinner af tein Johr moß”n dat Koorn bin°n. An en Dag konn en goen Meiher bitt to sess Himsoot meihen. Dat Weern twee Morgen. Wi harrn meist twee Spann to meih”n, wat heet, dat sess Mann up”n Felle Weern. De Moh1tiet°n wudd”n up °n Felle innohmen. Veel Eier, striepten Speck, Wust, Broot mit Tuffelnsolot un sure Gurken Weern Aarnte- kost. Ton Drinken harr us Mudder swarten Kaffee, Boddermelk un Fliedersekt schickt. Wi Kinner möken us ober den Fliedersekt her, den se ut Holunderbloom mookt harr. Bitt Klock seben Wudd meiht. Denn harr Vadder den Sluckbuddel proot, Wiel dat denn an”t Hocken gung. De starkste Meiher sett de ersten Gaarn. So Wudd°n bi Roggen fief Gaarn tohoopstellt un up jede Siet keem”n twee. De Bigaarn droffen wi Kinner ranstell'n. Meist Weer dat Klock negen Wurrn, wenn de Aarntluer an°t Huus keemln. Mudder harr in”n Huse de Fooree tregg mookt mit dat Melken. Denn stun de Pann”n vull Tuffeln al up”n Disch. Dor moß jeder sehn, dat he sien Deel kreeg. Dor Wudd ut°e Pann eet°n. Achterher geew dat Melk°ngrootbohnen oder Melk'n- kääs. Dor Wudd noch”n beten ober dat Wedder snackt un von düt un dat, un en non Annern full*n de möden Aarnteluer in”t Bedde. So gung dat dogelang. No sess Doge weer de Roggen dröög. De Wogens wudd”n lang mookt un dat Inföhrn gung los. Veertein bitt fofftein Hocken up en Wogen, wo denn de Binneboom ruppkeem, de achter un vorne mit starke Reep”n un Trieschen fast mookt Wudd. In”n Huse moß”n de veel°n Föörs denn up”n Balken rupp. Dör dat Balkenlock moß al1”ns. Dor boben stun Ener un nehm de Gaarn af un rnoß de foken ganz schöön hoch in”e 0ok”n stoken. Wat de Leeger Weer, moß dat schöön akrot moken, dat de Oohrn jum-mer schöön no boben keem°n. Wenndat Koorn unner Dack Weer, geew dat erstmol”n beten Rauh. In”n Novembermond, wenn dat Veeh all Wedder unner Dack Weer, gung dat Droschen los. Dor stun in°e Eck son lüttje Spitzdrosch- maschien. Noch tein Johr eher Wudd noch mit°n Flögel droscht. Düsse lüttje Maschien Wudd smeert un denn an de Stang°n ansloten, de von den Göpel an- drewen Wudd. De Göpel weer gegen Huus, wo twee stramme Peer vör gung”n. Wi Schooljungens moß°n vör de Schooltiet al jeden Morgen Peer vörn Göpel driewen. Bin,n huulde de Droschmaschien°n un bi jede Gaarn fung se an to anken. Dat leddige Stroh full von den Schütter un moß mit twee Seel bun”n ween. Von dree bitt veer Gaarn Wudd en Schoof. Erst wenn dat Droschen von hunnert Gaarn fertig Weer, geew dat den Morgenkaffee. Den Vömdag harr man sien Arbeit mit Stöben. Bi us geew dat al°n Stööwmööh1”n. Al eher moß dat utgedroschte Koorn gegen den Wind srneet”n Ween, wo dat Kaff denn wegweihn dä. Bi dat Stöben geew dat wedder veel Stoff. Dat Kaff keem bi us up”n Kaffböön. Dat Koorn Wudd Vandeelswiese up'e Koornkomer brocht. Een Vandeel Roggen Weern 35 Pund. Wenn ut hunnert Gaarn seben Vandeel kemen, denn harr dat goot brocht oder schäät. Wenn Wi nun de Owerschrift von mien Ver- tellsel togrun°n leggt, ”So ännert sik de Tiet°n” hebbt wi bitt ton lesden Vörgang mit mit dat Droschen, bi een Hektor 280 Handarbeitsstun°n tobrocht mit Hülpe von 66 Peerstun*n. Mit all de Handarbeits- un Peerstun”n hebbt wi domols aarnt von een Ha 55 Ztr. Mit bloß fief Handarbeitsstun°n aarnt wi von- doge 100 Ztr. un mehr. Ik Woll man segg”n, dat us de Technik un betere Tüchtung den Wollstand brocht hett un vör Hunger bewohrt hett. So is dat nich bloß bi Roggen, wo wi dat Broot von backt, so is dat okbi Tuffeln un Röben un annert Getreide. Ik woll dat mol to Pries gewen, wat mi jummer wedder in”n Sinn kummt, wenn de
Aarnte losgeiht. Dat Eene scholl dor noch bi, wat de Arbeitskosten bedruppt. Eene goe Mannarbeitskraft koste in een Monot 60 RM. De Deerns kregen von 20-40 RM. De Kinner kregen in”e Aarnt eene Mark den Dag. De Roggen koste seben Mark. De Weten acht Mark de Zentner. För een Hektor 300-400 RM Innohmen. Wiel de Arbeit meist von de eegene Familie mookt wudd, Wudd°n Fromdarbeitskräfte nich bruukt. Natürlich geew dat satt to Eet”n. Nun mien lewen Frün°n Weet ji ok, dat sik de Tiet°n wirklich ännert hebbt! Dat sünd de Wickinger, de den ersten Pries kregen harrn bi'n Aarnteumtogg in Karkweyh.
Foto Sıemers

Dat man den Dom von Bremen up de Düne boot hett, schall den erst’n Bootsmann von den Bischof to verdanken ween, de de Werser doolkomen is, um de Minschen ok in Bremen ton Chnstentom to bekehren An veel'n Stäärn hett de Bischof al Minschen sehn, de sik von Jagd un Fischfang an’n Lewen hööl’n. Vör de Lesum, up de Dünen in Vegesack un Blomendool sünd woll de ersten Seedlungen wesen.

As de Bootsmann nun sowiet komen weer, wo dat vondoog „An de Tiefer” heet, is’n groot Gewitter komen, un ene Oonte, de dor up de Werser mit veel annere Oonten bi’n Krabbenfang weer, is ok bi dat Gewitter to ehrt Neest flogen, wat se bloß’n Ogenblick verloten harr. Dat hett de Bootsmann sehn, un hett dacht wo de henflüggt mutt dat sekerer ween as hier an’n Woter. He is dor henkomen, wo de Oonte ehr Neest harr, un wo dat Woter den Sand tor Düne tohoopspölt harr. De Bootsmann is tügglopen, un hett flink den Bischof hoolt, de denn seggt hett, dat man hier den Dom boon woll.

De Oont harr jem den drögen Platz wießt. Dor schall ober ok’n annern Bootsmann von den Bischof all’n Ecke wieter wesen hebb’n, de bi dat Gewitter bi de Woterborg in Wege, Weyhe, um Unnerkuft bitt’t hett. Dor is he so goot upnohmen wurrn, dat he to den Bischof seggt hett, dat man ok dor den Dom boon konn. Wo he dor wesen weer harrn dor ok de Grof- en up de Dinkloge, wat vondoog de Koppel is, tohoop seet’n, un harrn Root slogen. Dor weer besten Bogrund förn Dom. Nun stellt jo mol vör, wenn de Bischof nich sein erst’n Bootsmann höört harr, un den tweet’n nohgohn weer, denn harr de Bremer Dom dor stohn, wo vondoog de Karkweyher Kark’n steiht, un dat Hobenbecken harr bitt an’n Borgsee gohn. Ik meen ober, dat dat vondoog in Karkweyh so beter is, as in Bremen. Bi us is de Luft noch’n beet’n sauberer. Dat weern ole Geschichten, de sik ole kloke Minschen mol in Karkweyh vertellt hebbt, wiel dat woll mol ehr Droom wesen weer.

Erst in veel’n hunnert Johr is dat Land in dat brede Urstroomtool von de Werser, dör de veel’n Oberswommungen höger wurrn, wo dat so best up wassen deit, un wo all de Tegeleen de goen Backsteene von mookt hebbt, un vondoog noch mookt. Erst in de lesd’n hunnert Johr is dat so dröge wurrn, dat man in’n Sommer dat Veeh up de Weiden driewen konn, wat dat Urstrom- tool wesen is. Erst in de lesd’n dartig Johr konn man in de Marsch ackern, wat dör de veel’n Vörfloter un Dränogen m6glich wudd.

Dat weer de grote Dörbruch, hebbt de Buurn seggt. Un wat de Annern ween, de dat erst nich so recht marken dän, wat mit use Umwelt pesseern dä, wudd’n do wook, wi’t to loot weer. Nun hebbt de Buurn use Umwelt um’n- dreiht, seggt de Umweltschützer, de dat Rad nich mehr trüggdreihn köönt.

So mannigeen Slatt, Woterloop un natte Wischen geewt keen Pogg’n un Kröten mehr Lewensroom, dat de Adebor ok nich mehr lewen kann. Ok de Kiebitze, de to dusende ehre Kinner mit Wehgeschrich behöden woll’n, find’t keen Lewensroom mehr. So mannigeen Vogel, de us fröher noch Freude möök, is selten wurrn. Wi woll’n ober jo anfang’n all dat Annere uptotell’n, wat noch blewen is, wat de Grootstadt al lang’n nich mehr hett. Vör fofftig Johr hett man sik in’e Grootstadt noch freut, wenn’n Peerd mol wat fall’n loot’n harr, dat de Spatzen wat to doon kregen. Wat de vondoog noch hebbt, sünd de veel’n Duben, de in ’e Zentren von Kinner un Ole fettfoort weert.

Wat use ole ehrwürdige Rektor Wilhelm Schacht weer, de us tor ölbenhunnert- Johr-fier 1960, dat Book ober de Geschichte von Karkweyh schrewen hett, hett rutfun’n, dat dor’n Deern von Wege, wat Weyhe is, bi de Gebeene von Bischof Willehard in’n Bremer Dom gesund wurrn is.

Wilhelm Schacht konn dat sülben nich mehr belewen. De ölbenhunnert - Johrfier, wi harrn em vorher non Karkhof brocht. Dat hett en Schriewer von de Nohkomen von den Bischof up ene Urkunde schrewen, wat vondoog de Bewies is, dat Wege, wo Weyhe von wurrn is, nun al Eendusendeenhunnertveeruntwintig Johr old is. In dat Book, dor steiht ok in’n, wat de Archeologen sik ober use Heimot dacht hebbt.

 Dat Urstromtool von de Werser hett lange Tiet’n bitt an’n Geestrand reckt, wat in Kark- Weyh anfang’n is. Dat anner Land is von veel liittje Beeks un Woterlööp dortogen wesen. Wi willt us mol vörstell’n, dat use ganz olen Vorfohren sik up den lesden Barg vor dat Werserbedd, wo man vondoog noch ”Up’e Borg” to seggt, al’n Woterborg boot hebbt.

Wilhelm Schacht deit dat ok nich utsluten. In lotere Tiet’n is denn dat Volk ton Christentum bekehrt wurrn, wat denn dor de Heelung von de Weyher Deern dor de Gebeene von den heiligen Willehard, ok hier in Weyh ton Kark’nbo bidrogen hett, de ok al an de Stäär stohn hett, wo de nee’e Kark 1861 henboot wudd. Dat is nu vertellt wurrn, dat man 1861 noch’n unnerirdischen Gang to de Borg fun’n hett. Upschrewen hett dat do- mols keen Minsch. Wiel de Deern von Wege, Weyhe komen is, wat jo schrewen steiht, hett man ok von Weyhe to ehr seggt, wat sekerlich mit dat ole Rittergeslecht derer von Weyhe to doon hett, de noch bitt ton dartigjährigen Krieg hier in Karkweyhe veel afhängige Buurn harrn, de sik bi en Erich von Weyhe freekofft hebbt. Wi drööft annehmen, dat de veelen Weyher Inwohner mit den Nomen Von Weyhe, dor wat mit to doon hebbt, dat dat de Nohkomen von de Ritter von Weyhe sünd. Wi willt ober noch’n beet’n bi de Borg un de Deern bliewen, de in Bremen heelt wurrn is.

Wenn dat nun so wesen is, dat veel Woterarme bi de Borg tohooplopen sünd, hett dat ok noch keene Wege un Stroot’n gewen, de in’e Stadt gung’n. Denn hett man de kranke Deern sekerlich mit’n Schipp to de Düne brocht, wo de Bremer Dom up boot wurrn is un wo man de Gebeene von den Bischof Willehard bisett hett.

Dat weern fröher Schulten, wat vondoog de Buur Ahrens in Leeste is. Schulten wohn'n dor, wo up'e anner Siet dat Pastornhuus von Leeste steiht. To Anfang von'n negenteinsten Johrhunnert is dat wesen, as de Kaiser Nopoleon von Frankriek dör de Gegend töög. Do kreeg ok dat Dorp Leeste Inquartierung. Do schall dat wesen hebb'n, dat bi Schulten eenige Franzosen mit Peer, inquatiert wudd'n. Wi de denn wietermossen, wiel se woll no Russland mossen, harrn se en Lokenwogen, wo allerlei Fööte uploodt weern, stohnloten. ”Dat is jo'n dicken Hund” sä Schulten Vadder,” ober, wi ik de Franzosen kenn'n do, koomt de wedder, un wehe de Luer, de sik an Franzosengoot beriekern dän.” De grote schöne Wogen wudd bi Schulten in'e Schüün in de Ecke schoben, un weer denn ok bold vergeten. De veel Arbeit leet Schulten ok keen Tiet, sik um den Wogen to kümmern. Indes harrn de Franzosen in Russland wegge up't Jack kregen. De Kaiser harr to jem seggt, ”Rette sich, wer kann”. Wi de velen Franzosen nun wedder dör use Heimot kemen, harr de Broor von den Kaiser, wat König Jeromi in Kassel weer, de domols ok use König in Norddüütschland weer, sien Franzosen wedder sammelt, um de Russen, de jem bitt in use Gegend nohsett't harrn, wedder entgegen to träärn. Ober dat Unglück för de Franzosen woll, dat se bitt achtern Rhein trügg mossen. Ok de König Jeromi moß sien Thron verloot'n. Man schreew dat Johr 1815. De vergetene Wogen in Schulten Schüün harr vulle seben Johr up den Dag tööwt, dat sien Besitter em afholen dä. ”Nun koomt de nich mehr” sä Schulten Vadder, de längst wedder up'n Frachtwogen seet, wat siene Vörfohren siet urolen Tiet'n mookt harrn, as echte Leister. Dat bi dat Frachtfohıwark ok Wogens tweigung'n, versteiht sik. Schulten Vadder harr al so foken den schöön'n Wogen in'e Schüün bekeken. Den konn he nun woll bruken. De moßt'r nun her, de Franzosen keem'n nun nich mehr. Ober de Fööte, de up'n Wogen loodt weern, wat dormit moken? Wiel son Fohrluer nun jo veel Luer kenn'n doot, de von Wore wat verstohn dän, brocht Schulten Vadder ok mol son Fachmann von Bremen mit, de de Fööt unnersöken scholl. Düsse Fachmann mookt nun ok jo en Fatt open, un wat is dor in'n? Dat weer Indigo, son blauen Plantensaft, wo de Fobriken ok Dinte von möken, un de Fabereen dat Tüüg mit blau farwten. ”De Oberraschungen nehmt keen En'n”, seggt Schulten Vadder. He geew een Fachmann ut'e Hobenstadt den Updrag, den Kroom an'n Mann to bringen. De hett dat in Bremen bi'n Hannel vertellt, un in'n Nu weer de Lodung verkofft för dreedusendfiefhunnert Doler. En schöön”n Batzen hett de Fachmann kregen, un dat grote Geld weer Schulten. De konn'n sik dor'n Halwmeierplatz för köpen, wo de Arben utstorben ween. Dreedusend Doler hett de kost. Dor hebbt se bitt nun her wohnt. Wiel jem dat dor ok to eng wudd, hebbt se nun non Weidöwer utsiedelt.

Fröher, do moß'n den Groof sien Buurn,
Jede Week moken grote Tourn.
In Sieke harr de Groof von Hoya,
All sien Land, wat gung bitt Dreye.
As Groof Erich kreeg dat Regeer,
De Deenst in Sieke ute weer.
Non Vörwark scholl'n sien Luer do kornen
Mit ”Erichshoí” kreeg dat sien Nomen.

Dor up'n Vörwark gung dat hoch her,
Wat doch son richtigen Gootshoff weer.
Dor geew dat Swiene, Peer un Keih.
De Wischen gungen jo bitt Drey.
Up de Vörwisch'n, no Orsten to,
Moß man Gras meihn, morgens froh.
Dor wudd denn ok dat Heu von mookt.
Wi manchet Föör hebbt de dor stookt.

In ole Böker steiht noch schrewen,
Dat dor hunnert Keih dän lewen.
De Kalwer leep'n up'n Kalberkamp,
De dor vondoog noch is bekannt.
Veel Heu keem ok von Hillerswisch,
De dat vondoge ok noch gifft.
Kasper Meyer, de Brinker Pastor,
Is ween de erste Verwalter dor.

Nun, mien Luer willt ji noch weet'n,
Wo denn all de Veıwalters seet”n,
De dor tweehunnertdartig Johr
Dat Segg'n harrn, jo dat is wohr.
Dor wo stohn hett Schüün un Stall,
Wi weet dat nich, wat ans noch all,
Deit de ole Grundschool stohn,
Wo all de Kinner moß'n gohn.

Achtern Huus weern dor de Fuuhrn,
Dat dä noch ganz lange duurn,
Bitt dor de Sandkuuhl'n keem'n weg.
Ohne Fuuhrn weer dat so lech.
Erichshof, wo büss du blewen,
Wo fröher weer dat Vörwarksleew'n,
Wat Groof Erich mit de Herrn von Weyhe,
Inricht harr för Buurn von Leist bitt Dreye.

Wenn wi use Gemeen mit de tein Ortsdeele nun ufinannernohmen hebbt, wat nich heten schall, dat wi all”ns dropen hebbt, Willt wi noch de Nobergemeen son beten beschriewen. Wenn Wi nun ok dor Wedder anfang°n doot, wo wi toerst anfang”n sünd, stoht wi an de Werser, un kiekt no ”Guntsiet”. Dor hebbt Wi ok dat grote Butendieksland, de Uphuser un Bollener Grummenstreek, wat Grasland is. Bitt up eenige Hüüs von Bollen, wat ok woll dat Fährhuus mit Gastwirtschupp weer, köönt wi bi kloren Wäder bitt Hemeln kieken. Wi harrn mit ”Guntsiet” wenig Bekanntschaften. Wat denn up düssiet use Nobers sünd, hebbt wi toerst de Rootswieher un de Slierner, de mit ehr Land an de Sudweyher Marsch goot. Dat Bollener Hoolt hett woll noch in ole Tiet”n, Bollener Besitter hatt. Ganz fröher, bitt in de dartiger Johrn, geew dat up de Grenze to Riede noch de Gastwirt- schupp ”Hartjen-Ortmann”, wat loterhen”n Gärtnerree wurrn is. Wat dat Dorp Riede is, is in de Gebietsreform to den Kreis Verden komen mit Felde, un somit ok to”n Regierungsbezirk Stode. De Landstroot”n bringt us no Riede un Felde, Thedinghusen, Schwarme Martfeld Hoya. Riede is dat Dorp twüschen Marsch un Geest, mit veel Knick*n un keen Hoolt. De Feldmarken von Riede stööht an de Feld- marken von Okel, wo°t von Brookland in Hoolt obergeiht. Okel is°n schöön”n Placken Land in use Noberschupp. Hett mit veel Hoolt un dörfliche Gemeenschupp, noch Buurn un annere Wohnstäärn. Dat Vereinslewen lett alle Schichten dor an deelnehmen, mit Spoortvereen, Rietvereen un Schützenvereen. Ok de Füürwehr nich to vergeten. Wat in Okel de Falkenborg is, hörde mol ton Sudweyher Goot. Is in°e sesstiger Johrn Verkofft Wurrn. Dor gifft dat ok”n Quelle von de Okeler Beek, wo in Fischdieke de feinsten Forrellen togen weert. Wat Okel so schöön mookt, is de hügelige Landschupp, wat ok no Syke hen so bliewen deit...gu „..„_.. _.“ .__ ._.,_...$í_.¬.:_=.=_~„.-_±_±--;-o-...v Von Weyhe sünd dat bloß acht Kilometer no Okel, Wo Wi an veel”n Stäärn, in Hoolt un Wischen, noch Rauh fin°dt. Eenige Gasthüüs loodt tor Inkehr in. No Westen hen, slutt dat Dorp Barien an, wo de B 6 up Syke, un wieter no Hannover geiht. Dat Karkdorp Barien liggt an de Hache, wo de schöne Kark”n Wiet in”t Land kickt. De Hache dreew ok in Barien de Wotermööhl”n an, Wi in anner Dörper ok. Mit Büttener Fuuhrn un Gesseler Spreken hett Barien ok wat an Hoolt in”e Gemeen, de to stark von den Verkehr, von de B 6 nohmen Ward, wat de Rauh anbedruppt. Wenn Ristedt dor Wedder°n Buurndorp, is mit echt ländlichen Charakter. Veel Spazierwege goht dör dat veele Hoolt, von°e Spreken bitt ton Hülsenbarg. Dorto kann man in veele Gasthüser Rast moken. Von”n Rister Moor geiht dat ober no Feine un Wulfhoop, un wi sünd in de Stuhrer Gemeen. In Wulfhoop gifft dat keen Hoolt, Wat ok in Brinken so blifft. Wenn dat Grootdorp Stuhr Brinken, vör de Grootstadt Bremen, von den Verkehr upfre- ten ward, denn is dat för de Minschen typisch. Wi köönt ober ok in Brinken noch schöne ruhige Stäärn f1n”n, de us frische Luft geewt. Dat is dat Moor un de Wiete Marsch, de in°n Norden ton Industriegebiet mookt wurrn is. Koomt Wi in Brinken ober de Ocht”n, sünd wi up Bremer Gebiet, in Katenesch. Dor seht Wi dat grote Krankenhuus ”Links der Weser”. Wenn wi mol bi*n Krankenbesöök ut”n Finster kieken doot, ward snackt von us schönet Weyhe, Wat us mit de ehr Karken Leeste un Karkweyh gröten deit. Koomt wi trügg an de Ocht°n, Wo de fein*n Bremer ehre fein°n Hüser boot hebbt, mit de wunnerschönen Parkanlogen. Wi koomt hier von achter in Orsten rin, wat”n Buurn-un Stroot°nmokerdorp is. De Buurn sünd meist utsiedelt, Wiel de Grootstadt jem upfreten hett. Von den Nober Bremen wat to berichten, weer woll unklook, Wiel dat anner Luer beter weten doot. Hemeln is dör de Autobohn al mehr Nober wurrn, Wiel°t ton Fröhschoppen jo bloß acht Kilometer sünd. Wenn wi ober de Autobohnwerserbrögg föhrn doot, hebbt Wi rechts den Werserhoff, Wo de Buur Seekamp von Hemeln her, utsiedelt is. Ober de Autobohn sünd Wi flink in de Heide. Wi bruukt us in Weyh jedenfalls nich to versteken. Wi köönt mitsnacken.

Wi koomt den Diek dorhen, Wo de Firma Bultmann dat tweete Dreyer Kieswark hett, Wat von Bockschippe beschickt Ward. De Betonfirma Winkler liggt dor gliek nebenan. Hier is nun de genaue Grenze to dat Land Bremen. Hier Weer dat, Wo de Schott”n Weern, to den Konol för den Brinker-Leester-Slüsenverband, de achtern Karkweyher Westerfeld un- ner de Ochtin dörgung. Dat Weer för de Bremer, un ok för de Werser fröher jurnmer dat Sicherheitsventil, Wo se dat Hochwoter in de Werser miniseern konn”n. Hier fangt up°e linken Siet von”n Diek de Dreyer Marsch an. de sik bitt fiefhunnert Meter an de Werser rantüht. Up°e rechten Siet Weer dat Dreyer Gerland, wo ok Karkweyher Buurn Land harrin. De Tiet”n sünd vorbi, dat de Buurn hier plögen konn”n. Gliek non tweetin Weltkrieg, in de fofftiger J ohrn wudd von dat Gerland, Industriegebiet von de Gemeene Weyhe. Is von Bremen her, up'e linken Siet, so teemlich vull. Achter Winkler hebbt de Wickinger ehrn Bootshoben. Dor achterto hett de Firma “Weber“ dat Weyher Woter enddeckt, wat so berühmt wurrn is. Man schol1”t nich glöwen, Wat in usen Hei- motbodd°n all so in°n is. Erst findt de dor all dat Gas, Wat an veeln”n Stäärn ut'e Eer kummt, un hier an”e Werser kummt noch dat beste Woter ut”n Bodd°n. Dor Weer noch to segg°n, dat Drey siet urolen Tiet°n keen goot Woter harr. Wenn hier nun dat Gegendeel is, mööt sik jowoll de Woterodern in'n Unnergrund ver- logert hebb”n wiel dat Umland dröger Wurrn ıs. Wi willt jem nich Alle nomentlich upföhrn, de Firmen, de sik hier de Existenz upboot hebbt. Dor Weer noch to mellin, dat dat Dreyer Gewerbegebiet bold soveel Luer in Arbeit hett, as bi de Iisenbohn uphörn moß”n. Wo wi an de Bohn koomt, hett de grottste Bedreew sien Hütt*n boot. Aldi is dat Utlewerungslogervon all de veelen Filiolien, in ganz Düütschland. Wiel dat hier nun to lütt Wudd, is en tweetet Loger no Leer henkomen, no Ostfreesland. Dor an de Eck von de Landstroot an den Dreyer Bohnhof is ok de Gastwirtschupp von Riekers, wo man ok “Puddel fein”t Peerd“ to seggt. Dat is keen Schimpnome! Wo wi nun an de Stroot sünd, hett dor no Bremen to, dat Huus Drey Nr. l stohn, watt dat Tollhus Weer, Wo de Bäcker Schomoker sien erste Bäckeree harr un de Dreyer Buur Ahrens sien Tegelee boot harr, wo man noch de Grundmüürn sehn kann. De Kämp, no de Bohn to, sünd alle aftegelt. De goe Lehm brocht in Drey goe Steene. Wi willt ober Wieter up in Diek, Wo dat unner de Bohnbrögg hengeiht. Von de Bohn Weer veel to vertell”n. De Brögg mit de Bohn is 1872 boot wurrn. Toerst eengleisig, Wiel man erst sehn woll, Wi sik de Verkehr entwickeln dä. Up de Strecke dör de Karkweyher Kohweide mit de Ocht°nbrögg, mossen ungefahr 600m Brögg”n boot ween, Wiel de ganze Marsch to jeder Tiet in Gefohr Weer, von en Diekbrook oberrascht to Ween. Dorum mossen dor ok sogenannte Flootbrögg°n hen, dat dat Woter sik vor den Bohndamm nich stauen konn. De Generolprobe hebbt de Brögg°n tein Johr loter bestohn, in”n Johr 1881, wo de Diek in Horstedt broken Weer. Wenn de Flootbrögg°n nich wesen ween, Weer de Bohndamm Wegswommt. As do in de twintiger Johrn de Waggongs up fofftig Tonnen erhöht wudd”n, moß ok de Brögg starker mookt Ween. 1927 Weer dat denn sowiet, dat de Brögg, mit vörgefertigte Dele, ohne Verkehrsbehinde- rung neet mookt wudd. An en°n Sonndag den ll.l1.27 konnen veer Stun”n keen Töge föhrn, wo do ok al 170 pro
Dag dör Karkweyh brusten. In”n lesden Weltkrieg kreeg de Brögg ok eenige Bomben, mitsamt de Flootbrögg'n. Erst sess Johr loter konn”n nee”e Deele besorgt ween, Wat do ganze acht Stun”n duurte, dat de Verkehr still leeg. So hett de Brögg al to all”n Tiet°n Veel Sorgen mookt. Up°e anner Siet von de Brögg geiht use Weg nun wieterwo ok dat Gewerbe wieter geiht. Sogor de Holsten-Broeree ut Hamborg hett hier siene Nedderloge. Dor steiht twüschen all de veel”n Boten, ok”n Tennishalle. Een Weber hett dor°n Druckeree, un Schrader sien Worenversand. Dor Koomt wi an”n Diekschart tor Dreyer Marsch, un rechts seht wi noch en von de veer Buurnhüüs. Ok de hett upgewen, wi”t all de Annern ok gohn hett, bitt up een”n, de in Drey blewen is. De hett ok woll dat meiste Land obernohmen, wat de annern nich mehr bewirtschaften köönt. Bitt an de Diekstroot schall dat Industriegebiet gohn. Von dor ut kiekt wi von°n Diek dool in dat nee°e Dreyer Wohnveddel. Ok hier Wedder smukke Gemüsegoorns. Wi koomt noch up°n Diekoberfohrt, wo eenige ole Hüüs in Diekhögte boot wurrn sünd. Wi sünd dor, wo use Spaziergang um ”Weyhe” anfangin dä. Wi goht den Diek dool, un koomt dor Wedder an de Landesstroot°n, wo”t afgeiht no Karkweyh. Wi will°t nun noch weten, wi lang de Spaziergang weer„ dat ok de Leser mol Lust krieggt, eenige Afschnitte uttoprobeern.

All mien Frün,n, de mien Spaziergang um us schönet Heimotdorp lesen hebbt, scholl”n ok noch Weten, dat ik man°n lüttjen Buur bün, un vör knapp veertig Johr von Brinken komen bün. Ik bün dor domols al zwangsversett wurrn, wiel dor mien Vörgänger an”n Wittrocksee nich ut”n Krieg Wedderkomen weer. Wi scholl”n mit use Familie de Lücke ut- fü1l°n. To all°n Tietin hett mi de Heimatkunde al fasziniert. Al in'e Schooltiet harr ik miene Urohnen, de ok ut Karkweyh keemen, al ut- finnig mookt. So lehrde ik ok al fröh usen ehrwürdigen Rektor Wilhelm Schacht kennen. Wenn he nun ok nich mehr lewen deit, harr he mi ober bestimmt siene Inwilligung ge-
wen, ut sien Karkweyher Heimotbook, in mien lütt Book, in mien Spaziergang, Wat mit unnertobringen. He hett sik soveel Mööh_mookt, un droff dat nich mehr erlewen, de Olbenhunnert-Johr- fier in°n Johr 1960. C.H. Hüchting, de dat Brinker Heimotbook schrewen hett, leewt ok nich mehr. He moß in lesden Vörjohr den Gang to de groten Armee anträärn. Dat sünd twee Johr her, do hett he mi ver- lööwt, dat ik sien Doten verwerten drofl`.wenn ik mi up em beropen dä.

Stormfloot Weer, de Wind de Weih,
De Diek weer brook”n, dor in Drey.
Dat Land leep vull Woter, de Luer harrn Noot.
Groof Erich moß kiek”n, dat all sien Geboot
Ok hööl°n, un keemin ton Sandsack slepen,
Wo doch de Wege al oberlepen.
Sien Kutscher, Dietrich de Wuß al Bescheed.
Son Wotergeschichten weern em nich neet.
He brocht sien Herrn genau dorhen,
Wo de Noot an Grottsten, de he kenn.
Sien Peer, twee Schimmels, de he dor stüür,
Gungen mit em dör Woter un
Nun Woll*n se erstmol dor hen sehn,
Wo de Scheper sien Schoop dä höön.
Tor Vöıwisch, de ok ton Vörwark höör,
Dietrich Böse sien Schimmels stüür.
Doch Wat is passiert, dat Woter hett
Von de Ocht”n mookt”n gewaltiget Bedd.
I 106
_ _.„i _ .._, ._„.._.'.-i\_...1.,„.._
Dat Scheperhuus swommt in de Floten.
Veele Schööp hebbt sik versopen.
De Scheper, de sitt up”n lüttjet Flooß.
Hier is so richtig de Hölle loos.
De Schimmels stammpt, doch Böse denkt,
Hett stracks de Schimmels dört Woter lenkt.
Wi mööt dör de Ocht°n, an de Stäär,
Wo dat al jummer sichte Weer.
Doch nun goht wi unner in”n Wotergewööhl.
Wat is dat doch för en egen Gefööhl,
Wenn man in de Floten unnergeiht,
Wenn dat Woter di an°n Kopp recken deit.
Dietrich Böse dat in de Floten dreew.
He mit den Grofen dat Lewen upgeew.
Wenn he hier dä de Richtung verleern,
An”t anner öwer woll he so geern.
Dietrich Böse sleit mit de Pietschen up'ndool
Nun is em dat Ganze allens egool.
He bringt sien Herrn ok seker an Land,
Up de Leester Siet von”n Ocht°nstrand.
Dat Woter brüllt Wieter von”e Werser her.
Dor wöör nun för Alle keen Rettung mehr.
Ok de Marsch leep vull, dat Woter steeg.
Ok Groof Erich sä ”wat is dat leeg”.
Bitt an°e Düne, up Erich sien Hoff,
Dietrich Böse sien Herrn noch bring°n droff.
Hier steeg en Groof, vull Angst in de Oogen,
Dor ut sien feinen Herrschaftswogen.
”Dietrich, du büss mien Retter ween,
Dorum Schast du den Hoff ok nehm°n,
107

Wat mien is, de dor in Hörden steiht,
Wo up°e anner Siet dat Möhlenrad geiht.
Bliew glücklich dor mit dien Gesind,
Ik Wünschtdi ok bold Fro un Kind.
Denk langin noch an de Stormfloot trügg,
Hett di doch brocht son beten Glück.
Hier hebbt wi den wiet”n Blick von`n Werserdiek tor Iisenbohnbrögg mit de lang”n
Flootbrugg`n.

Wenn C.H. Hüchting de Upteknung von dat Vörwark in Erichshof fun'n hett, un wenn he schrifft, dat dor um 1580 al hunnertuntwölf Melkkeuh in de Ställe stun'n, denn lett us dat nohdenken. Wi froogt us, wo de Verwaltung mit all de Melk bleew, de von soveel Keuh keem? Sünd sekerlich keene Keuh ween, de jeden Dag twintig Liter Melk gewen hebbt. Man kann ober annehmen, dat ok do al von jede Koh jeden Dag een Pund Bottern komen is. Oder hett ok do al dat Vörwark all de Melk as Frischmelk jeden Dag in'e Stadt brocht, dat de Inwohner von Bremen von de Melk von de Melkbuurn nich genog harrn? Man draff annehmen, dat'n Barg von de Melk an de Kälber verfodert is, dat obern groten Deel för de Verarbeitung oberbleew. Wi will't mol annehmen, dat jede Koh tein bitt twolf Liter Melk gewen hett jeden Dag, dat weern rund dusend Liter. De Hälfte dorvon an de Kälber, blewen fieflıunnert Liter. Von de fiefliunnert Liter konn'n jeden Dag dartig Pund Bottern mookt ween. Wi weet, dat dat noch keene Zentrifugen geew. De Roohm moß von de Sett'nmelk affußt ween. Ok de Bottermokeree gung noch nich mit Maschin'n. Botterkarn hett dat sekerlich gewen. Wat weer dat woll förn groot Kamhuus, wo all de Melksett'n in Borte stun'n? Dor moß dat al bi de dusend Sett'n gewen, wiel de Roohm doch erst den drütt'n Dag affpußt ween konn. Un denn geew dat all de Mogermelk, wo de Kalber un Swien mit fodert wudd'n, oder dor wudd noch Käse von mookt. Dat mutt jo'n richtigen groten Meiereebedreew wesen hebb'n, de dor vör veerhunnert Johr al ton Erichshof stohn hett. Un'n richtigen Molkermeister hett dat ok gewen, de dat Ganze unner sik harr. Von'n Melker mit sien Hüülp'n ganz afsehn, wiel dat noch keen Melkmaschin'n geew. Wi geseggt, dat weer mol interessant, to weten, wi lang'n de Inwohner von de Stadt Bremen mit de Melk von ehre Melkbuurn utkomen sünd. Wi kennt dat Melkhannelsgewerbe noch recht goot, de in de twintiger- dartiger Johrn von Angelse, Erichshof un Brinken, jeden morgen in de Bremer Neestadt föhrn, un de Melk von ehre Kohbuurn, mit de lütt'n Melkwogens, an de Endverbruker bring”n dän. För beide, de Buurn un den Melkhändler weer dat'n fein't Geschäft. Ok de Bremer wudd'n goot bedeent. Man draff ok annehmen, dat de Veehtucht up 'n Vörwark jummer'n goten Noom'n harr. As dat Vörwark 1790 uplööst wudd, harrn sik de Leester un Brinker Buan nohmen, wiel de Brinker un de Leester in'n vörigen Johrhunnert veel goot Veeh up Utstellungen wießt hebbt. Ok de Melkwirtschupp harr in Brínken un Leeste al lang'n goen Noom. Dat sünd so miene Oberlegungen um dat Vörwark Erichshof. Is up jeden Fall för de Buurnwirtschupp in usen Room ton Vördeel wesen.